Όταν οι πυρκαγιές στην Πορτογαλία κινδύνευαν να βγουν εκτός ελέγχου, οι αρχές ζήτησαν βοήθεια από τον Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ. Χάρη στην παρακολούθηση και την έγκαιρη προειδοποίηση από το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφόρησης για τις Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS), πυροσβεστικά αεροπλάνα από την Ελλάδα είχαν ήδη λάβει θέση στην Πορτογαλία και ήταν έτοιμα για δράση.
Η κλιματική αλλαγή έχει οδηγήσει σε συχνότερους και πιο έντονους καύσωνες, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο και τη σοβαρότητα των δασικών πυρκαγιών.
Το 2022, πυρκαγιές σάρωσαν το Φυσικό Πάρκο Serra da Estrela στην Πορτογαλία, έκαψαν περίπου 25.000 εκτάρια δάσους και έπληξαν την τοπική άγρια ζωή, συμπεριλαμβανομένων λύκων, χρυσαετών και πετριτών.
Ακόμη και πριν ξεσπάσουν οι πυρκαγιές, οι προγνωστικοί χάρτες της ΕΕ έδειχναν πολύ υψηλό κίνδυνο.
Για να βοηθήσει την Πορτογαλία να προετοιμαστεί, το Κέντρο Συντονισμού Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών (ERCC) της ΕΕ έστειλε 2 πυροσβεστικά αεροπλάνα από την Ελλάδα στις περιοχές υψηλού κινδύνου. Η έγκαιρη προειδοποίηση σήμαινε ότι μόλις ξέσπασε η φωτιά, οι πιλότοι της πυροσβεστικής μπορούσαν να αρχίσουν να εργάζονται για να σβήσουν αμέσως τις φλόγες.
Χρήση δεδομένων για γρήγορη απόκριση
«Στην Πορτογαλία, βλέπουμε πολύ έντονες πυρκαγιές. Συμβαίνουν εκτός της παραδοσιακής περιόδου των πυρκαγιών και συμβαίνουν σε περιοχές όπου αυτό δεν συνέβαινε πριν», λέει ο Jesús San-Miguel-Ayanz, επικεφαλής των ομάδων του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφόρησης για τις Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS) και του Παγκόσμιου Συστήματος Πληροφόρησης για τις Δασικές Πυρκαγιές (GWIS) που βρίσκονται στην επιστημονική υπηρεσία της ΕΕ, στην Ίσπρα της Ιταλίας.
Βάσει παραγόντων όπως η έλλειψη βροχοπτώσεων, η ξηρότητα της βλάστησης, η θερμοκρασία και η ταχύτητα του ανέμου, ειδικοί όπως ο San-Miguel-Ayanz αναλύουν τον κίνδυνο πυρκαγιάς.
Με αυτές τις πληροφορίες, τόσο οι αρχές της ΕΕ όσο και οι εθνικές αρχές μπορούν να αποφασίσουν πώς θα διαθέσουν πόρους πυρόσβεσης, ώστε να είναι έτοιμες να δράσουν.
Τον Αύγουστο του 2022, αφού το EFFIS εντόπισε ότι ο κίνδυνος πυρκαγιάς στην Πορτογαλία ήταν πολύ υψηλός, το ERCC προ-τοποθέτησε δύο ελληνικά αεροσκάφη Canadair –αμφίβια αεροπλάνα «water bomber» που μπορούν να διασκορπίσουν το νερό στην πληγείσα περιοχή για να σβήσουν γρήγορα τη φωτιά – στην Πορτογαλία.
Μπορούμε να προσδιορίσουμε τις περιοχές στις οποίες, εάν υπάρξει πυρκαγιά, η φωτιά θα επεκταθεί και θα είναι πολύ δύσκολο να σβήσει, λέει ο Jesús San-Miguel-Ayanz. Αυτό επιτρέπει στις ομάδες πυρόσβεσης να είναι καλύτερα προετοιμασμένες.
Πετάμε για να βοηθήσουμε τους Ευρωπαίους συναδέλφους
Μετά την απογείωση, οι πιλότοι μαζεύουν νερό στις δεξαμενές του αεροπλάνου από λίμνες, ποτάμια ή τη θάλασσα. Στη συνέχεια, συντονίζονται με το πλήρωμα εδάφους για να βρουν το πιο ασφαλές και αποτελεσματικό σημείο για να ρίξουν το νερό.
Καθ' όλη τη διάρκεια της διαδικασίας κατάσβεσης, το προσωπικό του ERCC της ΕΕ στις Βρυξέλλες διαδραμάτισε βασικό ρόλο. Το Κέντρο συντονίζει την παροχή βοήθειας από τις 27 χώρες της ΕΕ και τα 8 κράτη που συμμετέχουν στον Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ. Σε αυτήν την περίπτωση, εξασφάλισαν την ομαλή συνεργασία μεταξύ των πορτογαλικών αρχών, των Ελλήνων πιλότων και των εργαζομένων σε όλη την Ευρώπη.
«Η ετοιμότητα και η καλή αντίδραση στην εναέρια πυρόσβεση απαιτεί επαρκή αριθμό διαθέσιμων αεροπλάνων, ελικοπτέρων και έμπειρων πιλότων. Όταν οι εθνικές ικανότητες αντίδρασης είναι ανεπαρκείς, η χώρα μπορεί να ενεργοποιήσει τον Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ για να ζητήσει μια συντονισμένη, ταχεία και αποτελεσματική διεθνή απάντηση», εξηγεί ο Καρπέτης.
Παρά τη σφοδρότητά τους, οι πυρκαγιές τέθηκαν τελικά υπό έλεγχο.
Όταν ξεσπάει δασική πυρκαγιά, η εναέρια πυρόσβεση πρέπει να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατό», λέει ο Καρπέτης. «Οι ενέργειες που χρειάζονται πρέπει να είναι καλά σχεδιασμένες, αποφασιστικές και γρήγορες. Έχουμε 20 λεπτά για να κατευθυνθούμε προς τα αεροπλάνα, να ξεκινήσουμε τους κινητήρες και να απογειωθούμε.
«Οι Πορτογάλοι συνάδελφοι ήταν εξαιρετικοί», λέει ο Καρπέτης. «Εκτίμησα πραγματικά τον κάθε έναν από αυτούς και θέλω να τους ευχαριστήσω για τη βοήθεια που παρείχαν στην ομάδα μας. Όταν τελικά η φωτιά σβήσει και συνειδητοποιείς ότι έχεις συμβάλει σε αυτό το αποτέλεσμα, αυτό είναι πραγματικά ικανοποιητικό».
Μετά από μια περίοδο πυρκαγιών που έσπασε ρεκόρ το 2022, η ΕΕ προτείνει την αύξηση του προϋπολογισμού για το rescEU – τον πυροσβεστικό στόλο που χρηματοδοτείται από την ΕΕ – κατά 170 εκατομμύρια ευρώ και να διπλασιάσει τις δυνατότητές του, πριν από την περίοδο των πυρκαγιών του 2023.
Ο αναβαθμισμένος στόλος θα διαθέτει έως και 12 επιπλέον ελαφρά αεροσκάφη, 3 νέα ελικόπτερα και περισσότερες προ-τοποθετημένες ομάδες εδάφους.
Η πιο πρόσφατη δορυφορική χαρτογράφηση και ανάλυση θα καθοδηγήσει αυτές τις ομάδες. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του, ο San-Miguel-Ayanz έχει δει τεράστιες βελτιώσεις στην ανάλυση και την ταχύτητα της δορυφορικής χαρτογράφησης που χρησιμοποιεί. Βελτιώσεις όπως αυτή θα βοηθήσουν τις χώρες να προετοιμαστούν και να ανταποκριθούν στις πυρκαγιές στο μέλλον.
«Θα συνεχίσω να βελτιώνω τις πληροφορίες που έχουμε και την ακρίβεια των μοντέλων συμπεριφοράς μας στη φωτιά. Πρέπει να καθορίσουμε πού θα επηρεάσουν οι πυρκαγιές στο μέλλον», λέει ο San-Miguel-Ayanz.
Ανακαλύψτε περισσότερες ιστορίες
When fires broke out in Slovenia in July 2022, the EU’s Civil Protection Mechanism sprang into action. EU satellite mapping determined the progression and direction of the fires and Austrian helicopter pilot Josef Samonig used this to decide where to focus his firefighting efforts.
When wildfires broke out in Germany’s Harz National Park in September 2022, German authorities called on the EU’s Civil Protection Mechanism to help save the forest. Aided by EU’s satellite data, Italian pilot Martino Franchini flew in to help fight the blaze.
When floods in Pakistan washed away roads and made travel treacherous, authorities asked for help from the EU Civil Protection Mechanism. Guided by the EU’s satellite maps, Finnish logistics expert Juuso Nummela helped ensure life-saving aid arrived where it was needed most.