Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο
European Civil Protection and Humanitarian Aid Operations
Fire fighters putting out a fire in a field.
© Ευρωπαϊκή Ένωση, 2023
Δασικές πυρκαγιές

Τι είναι;

Οι δασικές πυρκαγιές είναι ανεξέλεγκτες πυρκαγιές που εκδηλώνονται στη φύση και οι οποίες πολλές φορές επιδεινώνονται εξαιτίας των κλιματικών συνθηκών. Τα παρατεταμένα κύματα ξηρασίας αυξάνουν ιδιαίτερα τον κίνδυνο ξεσπάσματος δασικών πυρκαγιών. Ωστόσο, και άλλοι παράγοντες διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο, όπως η βροχή, ο άνεμος, η βλάστηση, η διαμόρφωση του εδάφους, οι πρακτικές διαχείρισης των δασών.

Το 2022 ήταν μια χρονιά που ξεπέρασε κάθε ρεκόρ, καθώς σημειώθηκε μια από τις χειρότερες περιόδους δασικών πυρκαγιών που έχουν καταγραφεί ποτέ στην ΕΕ. Δασικές πυρκαγιές έπληξαν επίσης με μεγάλη σφοδρότητα τη βορειοδυτική Αμερική, τη Σιβηρία, τη νότια Ασία, καθώς και άλλες περιοχές ανά τον πλανήτη. Χάθηκαν ζωές, καταστράφηκαν περιουσίες και μέσα βιοπορισμού, και κάηκαν πολλά στρέμματα γης.

Για το 2023, η ΕΕ ενίσχυσε τον εναέριο πυροσβεστικό στόλο του rescEU (πυροσβεστικά αεροσκάφη και ελικόπτερα). Επιπλέον, προεγκατέστησε εκατοντάδες πυροσβέστες και πυροσβέστριες σε καθορισμένες θέσεις, με σκοπό την άμεση παροχή υποστήριξης. Ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ έχει ενεργοποιηθεί 7 φορές μέχρι τώρα, προκειμένου να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών στη Μεσόγειο, στον Καναδά και στη Χιλή.

Γιατί είναι τόσο σημαντικό;

Ο κίνδυνος πυρκαγιάς αναμένεται να αυξηθεί περισσότερο, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Στο μέλλον, οι περίοδοι πυρκαγιών θα χαρακτηρίζονται όλο και περισσότερο από τεράστιες δασικές πυρκαγιές, εξαιτίας των οποίων θα χαθούν ζωές και θα καούν εκτάσεις που θα χρειαστούν περισσότερο χρόνο προκειμένου να αναγεννηθούν πλήρως. Από το 2007 έως το 2021, πάνω από το 17% όλων των αιτημάτων για την παροχή βοήθειας μέσω του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ αφορούσε την αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών.

Τα τελευταία χρόνια, οι δασικές πυρκαγιές προκαλούν ανησυχία σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Μολονότι οι χώρες που επλήγησαν περισσότερο το προηγούμενο καλοκαίρι ήταν η Γαλλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία, μεγάλες πυρκαγιές ξέσπασαν επίσης στη Γερμανία, στην Ελλάδα, στη Σλοβενία, στην Τσεχία, καθώς και σε άλλες χώρες.

Το 2022, 20 κράτη μέλη της ΕΕ κατέγραψαν συνολικά περισσότερες καμένες εκτάσεις από τον μέσο όρο των προηγούμενων ετών. Ο κίνδυνος δασικής πυρκαγιάς επεκτάθηκε σε περιοχές που δεν πλήττονταν από το φαινόμενο μέχρι πρότινος, και εξαπλώθηκε σε πολύ ευρύτερη περιοχή από τη ζώνη της Μεσογείου. Το κοινωνικό, περιβαλλοντικό, κλιματικό και οικονομικό κόστος είναι τεράστιο για ολόκληρη την Ευρώπη.

Το 2022, το Κέντρο Συντονισμού Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών (ΚΣΑΕΑ) της ΕΕ διοχέτευσε βοήθεια στην Αλβανία, στη Γαλλία, στη Γερμανία, στην Πορτογαλία, στη Σλοβενία και στην Τσεχία: επιχείρησαν 33 αεροσκάφη και 8 ελικόπτερα, καθώς και περισσότεροι από 1.500 πυροσβέστες και πυροσβέστριες των επίγειων δυνάμεων.

Επιπλέον, η Υπηρεσία διαχείρισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης Copernicus παράγει σε τακτική βάση δορυφορικούς χάρτες κατ’ απαίτηση, προκειμένου να βοηθήσει τις εθνικές αρχές στην αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών. Την ίδια χρονιά, η Υπηρεσία Copernicus κατάρτισε 328 χάρτες περιοχών σε όλη την υφήλιο, οι οποίες πλήττονταν από δασικές πυρκαγιές.

Τον περασμένο Αύγουστο, τόσο ο αριθμός των πυρκαγιών όσο και η καμένη έκταση της ΕΕ για το 2023 ξεπερνούσαν ήδη τον μέσο όρο.

Με ποιον τρόπο βοηθούμε;

Ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ συντονίζει την πανευρωπαϊκή παροχή βοήθειας και διασφαλίζει ότι όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και τα κράτη που συμμετέχουν στον Μηχανισμό λαμβάνουν έγκαιρα πληροφορίες όταν εκδηλώνονται κρίσεις και καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Μόλις ενεργοποιηθεί από οποιαδήποτε χώρα στον κόσμο, ο Μηχανισμός εξασφαλίζει την ταχεία αποστολή πόρων και προσωπικού, κατάλληλα επιλεγμένων ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες κάθε κατάστασης έκτακτης ανάγκης.

Το επιχειρησιακό κέντρο του Μηχανισμού είναι το Κέντρο Συντονισμού Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών (ΚΣΑΕΑ) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το Κέντρο παρακολουθεί τους κινδύνους δασικών πυρκαγιών και τις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης σε όλη την Ευρώπη, με την υποστήριξη εθνικών και ευρωπαϊκών υπηρεσιών παρακολούθησης, όπως το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφόρησης για τις Δασικές Πυρκαγιές (ΕΣΠΔΠ).

2 response officers in dissussion while standing at a map on a table.
Κέντρο Συντονισμού Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών (ΚΣΑΕΑ)
© Ευρωπαϊκή Ένωση, 2022 (φωτογράφος: Pierre-Yves Jortay)

Στην αρχή της περιόδου δασικών πυρκαγιών κάθε χρόνο, το Κέντρο συνεργάζεται με τις εθνικές αρχές των κρατών μελών της ΕΕ και των συμμετεχόντων κρατών. Σκοπός είναι η ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με την κατάσταση των δραστηριοτήτων πρόληψης, ετοιμότητας και αντιμετώπισης, καθώς και η διατήρηση ανοικτού διαύλου επικοινωνίας με τις εθνικές αρχές σε όλη τη διάρκεια της περιόδου των δασικών πυρκαγιών.

Όταν η ένταση των πυρκαγιών υπερβαίνει τη δυνατότητα αντιμετώπισής τους με τη χρήση εθνικών πόρων, οι χώρες μπορούν να ενεργοποιήσουν τον Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ. Μέσω του Μηχανισμού, μπορούν να ζητήσουν συνδρομή με τη μορφή συντονισμένης, ταχείας και αποτελεσματικής διεθνούς αντιμετώπισης.

Όταν ξεσπούν πυρκαγιές τέτοιου μεγέθους, τα κράτη μέλη και τα άλλα κράτη που συμμετέχουν στον Μηχανισμό επιδεικνύουν αλληλεγγύη, στέλνοντας βοήθεια με τη μορφή πυροσβεστικών αεροσκαφών και ελικοπτέρων, πυροσβεστικού εξοπλισμού και ομάδων πυρόσβεσης.

Προετοιμασία για την περίοδο των δασικών πυρκαγιών του 2023

Από το 2019, ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ ενισχύθηκε με τη δημιουργία στόλου στο πλαίσιο του rescEU. Πρόκειται για ένα ευρωπαϊκό απόθεμα πυροσβεστικών αεροσκαφών και ελικοπτέρων, το οποίο χρηματοδοτείται κατά 100% από την ΕΕ. Η ΕΕ χρηματοδοτεί επίσης τη διαθεσιμότητα πρόσθετων εφεδρικών ικανοτήτων εναέριας πυρόσβεσης, προκειμένου να καλύπτονται οι πιθανές ελλείψεις στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών.

Εκτός από τη βοήθεια που παρέχει στο επίπεδο της αντιμετώπισης, η ΕΕ υποστηρίζει και συμπληρώνει τις προσπάθειες πρόληψης και ετοιμότητας των κρατών, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στους τομείς όπου η κοινή ευρωπαϊκή προσέγγιση είναι πιο αποτελεσματική συγκριτικά με τις μεμονωμένες εθνικές δράσεις. Οι τομείς αυτοί περιλαμβάνουν τη διενέργεια εκτιμήσεων κινδύνου προκειμένου να προσδιοριστούν οι κίνδυνοι καταστροφών σε ολόκληρη την ΕΕ, την προώθηση της έρευνας με σκοπό τη βελτίωση της ανθεκτικότητας στις καταστροφές, και την ενίσχυση των εργαλείων έγκαιρης προειδοποίησης.

Ο συνδυασμός των δράσεων πρόληψης, ετοιμότητας και αντιμετώπισης σώζει ζωές κι επιπλέον περιορίζει την περαιτέρω εξάπλωση των πυρκαγιών. Οι πεπειραμένοι/ες εμπειρογνώμονες σε θέματα δασικών πυρκαγιών, οι άρτια εκπαιδευμένοι/ες πυροσβέστες και πυροσβέστριες, η τεχνολογία και η διαθεσιμότητα άλλων πόρων κοντά στην τοποθεσία της δράσης κάνουν τη διαφορά.

Παράλληλα με τις εθνικές και τις περιφερειακές αρχές των κρατών, που διαχειρίζονται τις δραστηριότητες πρόληψης, ετοιμότητας και αντιμετώπισης, η ΕΕ μπορεί να συγχρηματοδοτήσει και να συντονίσει την παροχή περαιτέρω υποστήριξης στις περιπτώσεις που χρειάζεται.

Επιχειρήσεις το 2023

Μέχρι τις 22 Αυγούστου, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Προστασίας της ΕΕ είχε ενεργοποιηθεί 7 φορές για την αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών.

Η ΕΕ, ανταποκρινόμενη στα αιτήματα για την παροχή βοήθειας, έστειλε 20 πυροσβεστικά αεροσκάφη και περισσότερους από 660 πυροσβέστες και πυροσβέστριες, για την κατάσβεση των πυρκαγιών σε όλες τις πληγείσες χώρες. Παραμένουμε σε επιφυλακή και είμαστε έτοιμοι να προσφέρουμε περαιτέρω βοήθεια εάν μας ζητηθεί.

Firefighters putting down a fire in a field.
Πυροσβέστες από τη Γαλλία καταβρέχουν το παχύ, μαλακό στρώμα από βρύα που καλύπτει το έδαφος του παρθένου βόρειου δάσους που σιγοκαίει, καθώς μάχονται με τις δασικές πυρκαγιές που μαίνονται στην περιοχή του Κεμπέκ, στον Καναδά.
© Ευρωπαϊκή Ένωση, 2023 (φωτογράφος: P. McCabe)

Επιχειρήσεις το 2022

  1. 17 Ιουλίου έως 26 Ιουλίου 2022
    Η Σλοβενία ενεργοποίησε τον Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ.

    Το ΚΣΑΕΑ κινητοποίησε 1 Canadair από το απόθεμα του rescEU, με προέλευση από την Κροατία, ενώ στάλθηκαν επίσης 5 ελικόπτερα από την Αυστρία, την Κροατία, τη Σερβία και τη Σλοβακία.

    Η Ρουμανία έστειλε άλλα 3 πυροσβεστικά αεροσκάφη και η Κροατία έστειλε 1 επίγεια ομάδα πυρόσβεσης.

  2. 26 Ιουλίου έως 15 Αυγούστου 2022
    Η Τσεχία ενεργοποίησε τον Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ, ζητώντας βοήθεια για την αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών.

    Η ΕΕ ανταποκρίθηκε στέλνοντας 2 Canadair από τον στόλο του rescEU, με προέλευση από την Ιταλία, 2 αεροσκάφη τύπου Fire Boss του rescEU από τη Σουηδία, 2 ελικόπτερα από τη Σλοβακία, και 1 ελικόπτερο από την Πολωνία.

    Η Σλοβακία διέθεσε επίσης μια ομάδα υποστήριξης με μια δεξαμενή νερού για τον επανεφοδιασμό των ελικοπτέρων.

  3. 9 Αυγούστου έως 26 Αυγούστου 2022
    Η Γαλλία ενεργοποίησε τον Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ.

    Το ΚΣΑΕΑ κινητοποίησε πυροσβεστικά αεροσκάφη από το απόθεμα rescEU, τα οποία έχουν τη βάση τους στην Ελλάδα, στην Ιταλία και στη Σουηδία.

    Η Γαλλία έλαβε επίσης βοήθεια με τη μορφή επίγειων ομάδων πυρόσβεσης από την Αυστρία, τη Γερμανία, την Πολωνία και τη Ρουμανία.

  4. 19 Αυγούστου 2022
    Η Πορτογαλία υπέβαλε αίτημα παροχής βοήθειας για την εκ των προτέρων αποστολή αεροσκαφών.

    Η Ελλάδα έστειλε εκ των προτέρων 2 Canadair από τη Δεξαμενή Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ, στο διάστημα από τις 21 έως τις 28 Αυγούστου, εξαιτίας του υψηλού κινδύνου.

    Τα αεροπλάνα επέστρεψαν στην Ελλάδα στις 29 Αυγούστου.

  5. 4 Σεπτεμβρίου 2022
    Η Γερμανία ενεργοποίησε τον Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ.

    Η ΕΕ ανταποκρίθηκε στέλνοντας 2 Canadair του rescEU από την Ιταλία, τα οποία επιχείρησαν στο διάστημα 5-8 Σεπτεμβρίου.

Περισσότεροι από 200 πυροσβέστες και πυροσβέστριες από τη Βουλγαρία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Νορβηγία, τη Ρουμανία, τη Φινλανδία προεγκαταστάθηκαν σε καθορισμένες θέσεις στην Ελλάδα, προκειμένου οι ελληνικές ομάδες άμεσης επέμβασης να λάβουν άμεσα υποστήριξη, σε περίπτωση ξεσπάσματος μεγάλων δασικών πυρκαγιών.

Μαζί με το Πυροσβεστικό Σώμα Ελλάδος, συμμετείχαν σε εκπαίδευση, ασκήσεις και δραστηριότητες ανταλλαγής γνώσεων. Επίσης, πήραν μέρος σε αρκετές παρεμβάσεις για την κατάσβεση πυρκαγιών. Ευτυχώς, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, δεν προέκυψαν μείζονα συμβάντα πυρκαγιών.

Τελευταία ενημέρωση: 22/08/2023

Γεγονότα και αριθμητικά στοιχεία

Οι δασικές πυρκαγιές επηρεάζουν ολόκληρη την επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης: από τον Βορρά έως τον Νότο και από την Ανατολή έως τη Δύση.

Οι δραστηριότητες πρόληψης, ετοιμότητας και αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών είναι αλληλένδετες.

Κατόπιν αιτήματος, ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ βοηθά στον συντονισμό της άμεσης παροχής υποστήριξης για την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών.

Ο στόλος πυρόσβεσης του rescEU ενισχύει την ικανότητα της ΕΕ να προετοιμάζεται για τις δασικές πυρκαγιές και να τις αντιμετωπίζει.

Τηλεφορτώσεις

30 ΜΑΪ́ΟΥ 2023
Η ΕΕ προετοιμάζεται για την περίοδο των δασικών πυρκαγιών του 2023
ελληνικά
(PDF)
Τηλεφόρτωση