Τι είναι;
Η ΕΕ δημιούργησε την Ευρωπαϊκή Δεξαμενή Πολιτικής Προστασίας (ΕΔΠΠ) προκειμένου να προωθήσει την ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της πολιτικής προστασίας. Σκοπός είναι να καταστεί δυνατή η ταχύτερη, καλύτερα συντονισμένη, πιο αποτελεσματική ευρωπαϊκή αντίδραση στις ανθρωπογενείς και φυσικές καταστροφές.
Η Δεξαμενή συγκεντρώνει πόρους από 27 κράτη μέλη και συμμετέχοντα κράτη, οι οποίοι είναι έτοιμοι να σταλούν άμεσα σε μια ζώνη καταστροφής. Κάθε πόρος συνδυάζει το εξειδικευμένο προσωπικό και τον ειδικό εξοπλισμό που απαιτούνται για την αντιμετώπιση καταστροφών.
Γιατί είναι τόσο σημαντικό;
Όποτε ενσκήπτει μια καταστροφή, ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ μπορεί να λάβει αίτημα παροχής βοήθειας. Αυτό σημαίνει ότι ομάδες αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών, τεχνικός εξοπλισμός και άλλοι πόροι πρέπει να αποσταλούν το συντομότερο δυνατόν, προκειμένου να υποστηριχτούν οι προσπάθειες αντιμετώπισης της καταστροφής.
Η καλή προετοιμασία για την άμεση παρέμβαση σε περιπτώσεις καταστροφής είναι καθοριστικής σημασίας τόσο για την επιτυχημένη έκβαση των προσπαθειών διάσωσης όσο και για την ελαχιστοποίηση της έκτασης και των επιπτώσεων της καταστροφής. Η Ευρωπαϊκή Δεξαμενή Πολιτικής Προστασίας καθιστά δυνατή τη διενέργεια των επιχειρήσεων της ΕΕ με καλύτερα οργανωμένο, πιο προβλέψιμο και συνεκτικό τρόπο.
Προκειμένου να επιτυγχάνεται αυτός ο σκοπός, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε σε εφαρμογή μια διαδικασία πιστοποίησης και καταχώρισης. Η διαδικασία αυτή διασφαλίζει ότι οι ικανότητες (π.χ. οι ομάδες και ο εξοπλισμός αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών), που παρέχονται από τα κράτη μέλη της ΕΕ και τα συμμετέχοντα κράτη, πληρούν υψηλά επιχειρησιακά πρότυπα.
Η διαδικασία της πιστοποίησης περιλαμβάνει τη συμμετοχή των ομάδων αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών σε ασκήσεις προσομοίωσης καταστροφών, έτσι ώστε η απόδοσή τους να μπορεί να παρατηρηθεί και να αξιολογηθεί από μια ομάδα πιστοποίησης η οποία απαρτίζεται από ομότιμους και προσωπικό της ΕΕ. Σκοπός είναι να επαληθευτεί ότι οι ομάδες αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών ενεργούν με τον κατάλληλο τρόπο κατά τη διάρκεια διεθνών αποστολών.
Για τις περισσότερες ικανότητες αντιμετώπισης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβλέπει και χρηματοδοτεί τη διαδικασία πιστοποίησης, που διενεργείται με την υποστήριξη εθνικών εμπειρογνωμόνων.
Με ποιον τρόπο βοηθούμε;
Τον Μάρτιο του 2024, τα 27 κράτη μέλη και τα συμμετέχοντα κράτη είχαν διαθέσει συνολικά 130 εξειδικευμένες ικανότητες αντιμετώπισης κρίσεων και καταστροφών στην Ευρωπαϊκή Δεξαμενή Πολιτικής Προστασίας.
Από αυτές, οι 95 είναι πιστοποιημένες και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε επιχειρήσεις αντιμετώπισης κρίσεων και καταστροφών, εντός και εκτός της ΕΕ, μετά από αίτημα για την παροχή βοήθειας, το οποίο υποβάλλεται μέσω του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέχει οικονομική υποστήριξη στις ικανότητες που αποτελούν μέρος της Δεξαμενής, όταν αυτές χρησιμοποιούνται σε επιχειρήσεις αντιμετώπισης κρίσεων και καταστροφών. Οι ικανότητες αυτές περιλαμβάνουν από σωστικά συνεργεία βουνού έως φορητά εργαστήρια, αεροδιακομιδή ασθενών, εξοπλισμό καθαρισμού του νερού κ.ά.
Η Επιτροπή καλύπτει το 75% του μεταφορικού και του επιχειρησιακού κόστους για αποστολές εντός και εκτός Ευρώπης.
Επιπλέον, διατίθεται οικονομική υποστήριξη για την αναβάθμιση ή την επισκευή των ικανοτήτων αντιμετώπισης που έχουν διατεθεί στη Δεξαμενή, προκειμένου να ενισχύεται η ετοιμότητα για την αντιμετώπιση των καταστροφών.
Η ΕΕ μπορεί να συγχρηματοδοτήσει, με τη μορφή «επιχορηγήσεων προσαρμογής», τις ήδη υπάρχουσες ικανότητες σε κάποιο κράτος μέλος ή συμμετέχον κράτος, προκειμένου να διασφαλίσει ότι οι ικανότητες αυτές θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα σε επιχειρήσεις διεθνούς κλίμακας.
Στις πρόσφατες επιχειρήσεις αντιμετώπισης κρίσεων και καταστροφών με τη χρήση πόρων της Ευρωπαϊκής Δεξαμενής Πολιτικής Προστασίας περιλαμβάνονται οι εξής:
Σεισμός στην Τουρκία (2023)
Στις 6 Φεβρουαρίου 2023 σημειώθηκε στην Τουρκία σεισμός ισχύος 7,8 βαθμών. Την ίδια ημέρα, η χώρα ενεργοποίησε τον Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ (UCPM), με την υποβολή αιτήματος κινητοποίησης ομάδων αστικής έρευνας και διάσωσης και ιατρικών ομάδων έκτακτης ανάγκης.
Σε συνέχεια του αιτήματος, 12 κράτη μέλη του UCPM κινητοποίησαν ένα ευρύ χαρτοφυλάκιο ικανοτήτων από την Ευρωπαϊκή Δεξαμενή Πολιτικής Προστασίας. Οι ικανότητες περιλάμβαναν ομάδες αστικής αναζήτησης και διάσωσης και ιατρικές ομάδες έκτακτης ανάγκης, οι οποίες μεταφέρθηκαν στην Τουρκία. Επιπλέον, μια ομάδα τεχνικής βοήθειας και υποστήριξης συνοδευόταν από μια ομάδα πολιτικής προστασίας της ΕΕ που συντόνιζε τις ενέργειες αντιμετώπισης της ΕΕ στη χώρα.
Μόλις ολοκληρώθηκε η αντιμετώπιση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, όλες οι ομάδες της ΕΔΠΠ αποσύρθηκαν στις 17 Φεβρουαρίου 2023 και επέστρεψαν στις βάσεις τους.
Δασικές πυρκαγιές στη Χιλή (2023)
Από τις 2 Φεβρουαρίου αλλεπάλληλες δασικές πυρκαγιές έσπειραν τον όλεθρο 100 χιλιόμετρα ανατολικά του Σαντιάγο στη Χιλή. Η χώρα κάλεσε βοήθεια για την κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών.
Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Δεξαμενής Πολιτικής Προστασίας, η Ισπανία απέστειλε μια ομάδα εκτίμησης δασικών πυρκαγιών (FAST), και η Ιταλία πρόσφερε στη Χιλή μια ομάδα τεχνικής βοήθειας και υποστήριξης. Τόσο η Πορτογαλία όσο και η Γαλλία έστειλαν πυροσβέστες στη Χιλή, για να υποστηρίξουν τις επιχειρήσεις πυρόσβεσης στη χώρα.
Πλημμύρες στην Ιταλία (2023)
Τον Μάιο του 2023, σοβαρές πλημμύρες και κατολισθήσεις έπληξαν πολλά σημεία της Ιταλίας, ως αποτέλεσμα των αυξημένων επιπέδων βροχόπτωσης στην περιοχή. Στις 20 Μαΐου 2023, η Ιταλία ενεργοποίησε τον Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ, υποβάλλοντας ένα αίτημα για 4 αντλίες υψηλής δυναμικότητας.
Η Γαλλία, η Σλοβενία, το Βέλγιο και η Σλοβακία αποδέχθηκαν το αίτημα της Ιταλίας για βοήθεια και απέστειλαν μονάδες άντλησης υψηλής δυναμικότητας στην Ιταλία, οι οποίες διοχετεύτηκαν από την Ευρωπαϊκή Δεξαμενή Πολιτικής Προστασίας.
Δασικές πυρκαγιές στον Καναδά (2023)
Όταν τον Μάιο του 2023 δασικές πυρκαγιές σάρωσαν επανειλημμένα τον Καναδά, η χώρα ζήτησε υποστήριξη για την αντιμετώπιση της πύρινης λαίλαπας που κατάκαιγε την περιοχή.
Ανταποκρινόμενη στο αίτημα, η Γαλλία έστειλε στη χώρα 109 πυροσβέστες στις 8 Ιουνίου 2023. Η ομάδα βοήθησε στην κατάσβεση δύο μείζονων πυρκαγιών έκτασης 28.730 και 267.490 στρεμμάτων αντίστοιχα.
Στις 14 Ιουνίου, η Πορτογαλία ακολούθησε το παράδειγμα της Γαλλίας και έστειλε στον Καναδά 30 πυροσβέστες στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Δεξαμενής Πολιτικής Προστασίας. Οι πυροσβέστες προστάτευσαν ένα χωριό, βοηθώντας στην καταστολή και την κατάσβεση δύο μείζονων πυρκαγιών που κατέστρεψαν συνολικά 4.810.960 και 79.180 στρέμματα αντίστοιχα.
Και οι δύο ομάδες αναχώρησαν από τον Καναδά και επέστρεψαν στις βάσεις τους στις 28 και 29 Ιουνίου, αντίστοιχα.
Πλημμύρες στη Λιβύη (2023)
Μετά τις σφοδρές βροχοπτώσεις που έπληξαν τη Λιβύη τον Σεπτέμβριο του 2023, σοβαρές πλημμύρες έπληξαν τον πληθυσμό της περιοχής.
Η Γαλλία απέστειλε ιατρική βοήθεια έκτακτης ανάγκης στη χώρα, η οποία έφτασε στις 13 Σεπτεμβρίου 2023.
Μετά την εκπλήρωση του καθήκοντός της, η ομάδα επέστρεψε στη Γαλλία στις 12 Οκτωβρίου.
Πλημμύρες στη Γερμανία (2023)
Όταν σοβαρές πλημμύρες έπληξαν τη Γερμανία τον Δεκέμβριο του 2023, η χώρα ζήτησε βοήθεια από τα κράτη μέλη του UCPM. Η Γαλλία πρόσφερε στη χώρα ικανότητα συγκράτησης των πλημμυρών.
Δασικές πυρκαγιές σε Ελλάδα και Κύπρο (2023)
Κατά τη διάρκεια των πυρκαγιών στις αρχές Αυγούστου 2023 στην Κύπρο, η Ελλάδα πρόσφερε υποστήριξη με εναέρια πυροσβεστικά μέσα.
Στο μεταξύ, η Ελλάδα ήρθε αντιμέτωπη με σφοδρές πυρκαγιές τον Αύγουστο του 2023 και για αυτό ενεργοποίησε τον Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ. Στις 20 Αυγούστου 2023, η Ελλάδα υπέβαλε αίτημα στήριξης με εναέρια και επίγεια μέσα πυρόσβεσης.
Σε συνέχεια του αιτήματος, μεγάλος αριθμός ικανοτήτων στάλθηκε στην Ελλάδα από την Ευρωπαϊκή Δεξαμενή Πολιτικής Προστασίας. Η Γαλλία απέστειλε στην Ελλάδα ικανότητες εναέριας πυρόσβεσης. Η Πολωνία και η Βουλγαρία έστειλαν δύο πυροσβεστικές ομάδες, περιλαμβανομένων πυροσβεστικών οχημάτων, και η Ισπανία απέστειλε στην Ελλάδα μια ομάδα εκτίμησης δασικών πυρκαγιών.
Προηγούμενες ενεργοποιήσεις
Από τον Ιούνιο του 2022, το Πακιστάν πλήττεται από κατακλυσμιαίες βροχοπτώσεις και πλημμύρες εξαιτίας των μουσώνων. Στις 29 Αυγούστου, ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ ενεργοποιήθηκε μετά από σχετικό αίτημα των πακιστανικών αρχών για την παροχή βοήθειας.
Στις 16 Οκτωβρίου τέθηκε σε λειτουργία μια γαλλική μονάδα καθαρισμού νερού στο Dadu της επαρχίας Sindh. Η μονάδα παρήγαγε συνολικά 629.000 λίτρα καθαρού νερού. Η ομάδα ολοκλήρωσε την αποστολή της και επέστρεψε στη βάση της στις 5 Νοεμβρίου.
Παράλληλα, στις 25 Οκτωβρίου στάλθηκε στο Καράτσι μια βελγική μονάδα καθαρισμού νερού, η οποία παρήγαγε περισσότερα από 100.000 λίτρα καθαρού νερού σε 2 τοποθεσίες: στην Bhiria (της επαρχίας Sindh) και στο Kot Diji.
Η ομάδα ολοκλήρωσε την αποστολή της και επέστρεψε στις 4 Νοεμβρίου, όμως όλος ο εξοπλισμός δωρίστηκε και θα παραμείνει σε λειτουργία για τουλάχιστον έξι μήνες ακόμα.
Στις 4 Ιουνίου 2022, ξέσπασε δασική πυρκαγιά στο ακατοίκητο νησί Sazan, στην είσοδο του κόλπου του Αυλώνα (ή αλλιώς Βλόρα), στην ομώνυμη επαρχία της Αλβανίας.
Η Αλβανία ενεργοποίησε τον Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ. Η Ελλάδα ανταποκρίθηκε στέλνοντας 1 πυροσβεστικό αεροσκάφος, το οποίο έφτασε στο νησί Sazan το πρωί της 7ης Ιουνίου. Το αεροσκάφος πραγματοποίησε συνολικά 23 ρίψεις νερού.
Τον Ιούλιο, η Ελλάδα έστειλε ένα αεροσκάφος τύπου Canadair για την αντιμετώπιση της δασικής πυρκαγιάς στην Πορτογαλία.
Στις 5 Φεβρουαρίου, ο τροπικός κυκλώνας Batsirai, κατηγορίας 3, έπληξε τη νοτιοανατολική ακτή της Μαδαγασκάρης με σφοδρούς ανέμους, των οποίων η ταχύτητα ξεπέρασε τα 160 km/h. Στις 15 Φεβρουαρίου, μια άλλη τροπική καταιγίδα, με την ονομασία Dumako, έπληξε τις βόρειες ακτές της Μαδαγασκάρης.
Η Γαλλία παρείχε μια μονάδα καθαρισμού νερού και ένα τηλεκατευθυνόμενο εναέριο σύστημα. Και οι δύο μονάδες έφτασαν στη Μαδαγασκάρη στις 9 Φεβρουαρίου και τέθηκαν σε λειτουργία στην πόλη Mananjary.
Η Γερμανία έστειλε μια μονάδα καθαρισμού νερού, η οποία έφτασε στη Μαδαγασκάρη στις 9 Φεβρουαρίου.
Η Πολωνία έστειλε ιατρική ομάδα έκτακτης ανάγκης, αποτελούμενη από 15 γιατρούς, νοσηλευτές και παραϊατρικό προσωπικό. Η ομάδα στάλθηκε στην πόλη Nosy Varica.
Τον Αύγουστο του 2021, σεισμός 7,2 βαθμών κλόνισε τη νοτιοδυτική Αϊτή, τον οποίο ακολούθησε η τροπική καταιγίδα Grace που έπληξε τη χώρα μόλις λίγες ημέρες αργότερα.
Η έλλειψη ιατρικού προσωπικού έκτακτης ανάγκης, καθαρού νερού και στέγης ως συνέπεια των καταστροφών ενεργοποίησε την άμεση αποστολή ομάδων πολιτικής προστασίας της ΕΕ από την Ευρώπη στο Πορτ-ο-Πρενς.
Η Σουηδία συνεισέφερε σε αυτές τις ομάδες με 5 πιστοποιημένα μέλη που πρόσφεραν τεχνική βοήθεια και υποστήριξη. Το Λουξεμβούργο συνεισέφερε 2 πιστοποιημένα μέλη που διασφάλισαν την επικοινωνία έκτακτης ανάγκης, και η Νορβηγία απέστειλε πιστοποιημένους γιατρούς και ειδικούς στον τομέα της υγείας. Η αποστολή όλων κινητοποιήθηκε από την Ευρωπαϊκή Δεξαμενή Πολιτικής Προστασίας.
Αυτή η υποστήριξη προσφέρθηκε σε συνδυασμό με 3 εκατ. ευρώ σε χρηματοδότηση για ανθρωπιστική βοήθεια, για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών, καθώς και με 175 τόνους ανθρωπιστικού φορτίου που παραδόθηκε με τρεις πτήσεις αερογέφυρας ανθρωπιστικής βοήθειας της ΕΕ.
Μετά τις σφοδρές δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα, στάλθηκε μια γαλλική ομάδα αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών στο έδαφος, η οποία είχε προηγουμένως πιστοποιηθεί και αποτελούσε μέρος της Δεξαμενής Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ. Πολέμησε με τις φλόγες μαζί με πυροσβέστες και πυροσβέστριες από άλλες 10 χώρες της ΕΕ.
Όταν το Βέλγιο επλήγη από πλημμύρες τον Ιούλιο του 2021, μια πιστοποιημένη γαλλική ομάδα ειδικών διάσωσης από πλημμύρες έφτασε με βάρκες για να συνδράμει τους Βέλγους διασώστες.
Μετά τις εκρήξεις στη Βηρυτό του Λιβάνου και την επακόλουθη ενεργοποίηση του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ, το Κέντρο Συντονισμού Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών συντόνισε την αποστολή πολλών ικανοτήτων από την Ευρωπαϊκή Δεξαμενή Πολιτικής Προστασίας.
Ομάδες αστικής αναζήτησης και διάσωσης εστάλησαν από τη Τσεχία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Πολωνία και τις Κάτω Χώρες, και μια ομάδα τεχνικής υποστήριξης και βοήθειας από την Πολωνία.
Η συνολική επιχείρηση προέβλεπε επίσης την αποστολή και άλλου ιατρικού προσωπικού και χημικών, βιολόγων, ακτινολόγων και ειδικών σε θέματα πυρηνικής ενέργειας, καθώς και την παροχή εκτάκτως αναγκαίων ιατρικών ειδών εξοπλισμού και προμηθειών.
Για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού αξιοποιήθηκαν διάφορες ιατρικές ομάδες έκτακτης ανάγκης που αποτελούν μέρος της Δεξαμενής.
Τον Απρίλιο, 2 ιατρικές ομάδες έκτακτης ανάγκης από τη Νορβηγία και τη Ρουμανία χρησιμοποιήθηκαν στη Βόρεια Ιταλία, για την παροχή βοήθειας στο ιατρικό προσωπικό της Ιταλίας που μαχόταν κατά της πανδημίας.
Η επιχείρηση προέβλεπε επίσης την παροχή ιατρικού εξοπλισμού και προμηθειών. Τον Ιούνιο, μια ιταλική ιατρική ομάδα έκτακτης ανάγκης στάλθηκε στην Αρμενία μετά από ενεργοποίηση του Μηχανισμού.
Γεγονότα και αριθμητικά στοιχεία
Η Ευρωπαϊκή Δεξαμενή Πολιτικής Προστασίας αποτελεί ένα απόθεμα ομάδων και εξοπλισμού αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών (γνωστό ως «ικανότητες»).
Οι ικανότητες αυτές έχουν δεσμευτεί από τα ευρωπαϊκά κράτη και τα συμμετέχοντα κράτη, προκειμένου να χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση καταστροφών εντός και εκτός της ΕΕ.
Η Δεξαμενή δημιουργήθηκε το 2013.
Μέχρι σήμερα, 27 ευρωπαϊκές χώρες έχουν συνεισφέρει 130 πόρους στη Δεξαμενή.
Η Δεξαμενή παρέχει τη δυνατότητα μιας πιο προβλέψιμης, προσχεδιασμένης ευρωπαϊκής αντίδρασης, η οποία υποβάλλεται επιπλέον σε έλεγχο ποιότητας.
Το Ευρωπαϊκό Ιατρικό Σώμα συγκεντρώνει όλες τις ικανότητες αντιμετώπισης υγειονομικών κρίσεων που έχουν διατεθεί στη Δεξαμενή.