Co to jest?
Aby udoskonalić Unijny Mechanizm Ochrony Ludności, Komisja Europejska utworzyła instrument rescEU, który ma zapewniać lepszą ochronę obywateli przed skutkami katastrof i pomagać w zarządzaniu pojawiającymi się zagrożeniami.
rescEU to rezerwa europejskich zasobów, która jest w całości finansowana przez UE. Obejmuje flotę samolotów gaśniczych i helikopterów, samolot do ewakuacji medycznej, zapas środków medycznych oraz szpitale polowe, które pozwalają szybko reagować w sytuacjach kryzysów zdrowotnych.
Rezerwa rescEU zawiera także środki do zapewnienia schronienia, transportu, logistyki oraz dostaw energii elektrycznej.
Tworzone są również rezerwy, które umożliwiają reagowanie w sytuacjach zagrożeń chemicznych, biologicznych, radiologicznych i jądrowych (CBRN). W skład rescEU wchodzą środki do wykrywania i dekontaminacji, a także rezerwy środków medycznych przeciwdziałających skutkom zagrożeń CBRN.
Dlaczego to takie ważne?
UE odkrywa kluczową rolę w koordynowaniu działań podejmowanych w reakcji na katastrofy w Europie i poza nią. W ostatnich latach wiele regionów Europy dotknęły katastrofy, które spowodowały setki ofiar i liczone w miliardach szkody w infrastrukturze i dla środowiska.
Epidemie, powodzie błyskawiczne, burze, pożary lasów, trzęsienia ziemi i katastrofy spowodowane przez człowieka nieustannie obciążają zdolności reagowania poszczególnych krajów. Ponadto komplikuje się sytuacja związana z bezpieczeństwem, a zmiana klimatu może powodować zaostrzanie się skutków katastrof w przyszłości.
Konflikt na kontynencie europejskim, ekstremalne warunki pogodowe i pojawiające się zagrożenia, takie jak COVID-19, ograniczyły możliwości wzajemnego pomagania sobie państw członkowskich, zwłaszcza wtedy, gdy kilka krajów zmaga się jednocześnie z tego samego rodzaju kryzysem.
W takich sytuacjach – gdy państwa członkowskie wymagają dodatkowego wsparcia, żeby poradzić sobie z kryzysem – UE zapewnia im dodatkową ochronę. Dzięki rezerwom rescEU Unia Europejska może reagować szybciej i bardziej kompleksowo.
Jak pomagamy?
Jeśli skala katastrofy przekracza możliwości reagowania danego kraju, może on wystąpić o pomoc w ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności.
Kiedy mechanizm zostaje uruchomiony, Unia Europejska, poprzez Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego, kieruje do poszkodowanego kraju pomoc z państw członkowskich UE oraz 10 krajów uczestniczących.
Aby umożliwić jeszcze skuteczniejsze reagowanie na katastrofy, w 2019 roku utworzono rezerwę rescEU stanowiącą dodatkowy poziom ochrony.
Wojna w Ukrainie
Po inwazji Rosji na Ukrainę potrzebna była różnego rodzaju pomoc medyczna zarówno dla Ukrainy, jak i całego regionu. UE zapewniła wówczas ewakuację medyczną oraz pomoc z rezerw rescEU rozlokowanych w różnych miejscach w UE i obejmujących środki medyczne/CBRN, agregaty prądotwórcze i schronienia.
Pomoc z zasobów rescEU obejmuje: (i) respiratory, (ii) pompy infuzyjne, (iii) monitory pacjenta, (iv) maseczki i fartuchy, (v) aparaty USG, (vi) koncentratory tlenu, (vii) antidota, (viii) jodek potasu w tabletkach, (ix) środki do dekontaminacji, (x) maski gazowe, (xi) detektory chemiczne i wiele innych.
Znajdują się tam także generatory, które pomagają Ukraińcom zaspokajać podstawowe potrzeby, oraz tysiące sztuk sprzętu zapewniającego schronienie ludziom z różnych regionów.
To największa i najbardziej złożona operacja ochrony ludności od stworzenia unijnego mechanizmu w 2001 roku. Uzupełnia ona pomoc oferowaną przez poszczególne kraje i jest koordynowana w ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności.
W celu umocnienia siły reagowania UE na pożary lasów Komisja finansuje utrzymanie w gotowości floty samolotów gaśniczych rescEU. Po kilku rekordowo obfitujących w pożary sezonach w Europie flota rescEU zostaje umocniona w celu zwiększenia każdego roku dostępnych zasobów lotniczych.
Komisja wspólnie z odpowiednimi państwami członkowskimi decyduje o wykorzystaniu tych zasobów. To rozwiązanie jest stosowane łącznie z innymi środkami uwzględnionymi w Unijnym Mechanizmie Ochrony Ludności, takimi jak przekierowanie zespołów naziemnych w celu zagwarantowania szybkiej reakcji w krajach narażonych na pożary lasów.
Jednocześnie Komisja finansuje też bardziej ambitny rozwój przyszłej stałej floty rescEU składającej się ze średnich wodnosamolotów i śmigłowców.
W marcu 2022 rezerwy rescEU „MedEvac” zasobów dla pacjentów cierpiących na choroby ostrozakaźne zostały przekazane do eksploatacji i od tego czasu zostały już wykorzystane w związku z wojną w Ukrainie.
Nieco później UE przekazała fundusze konsorcjum składającemu się z 7 państw członkowskich i 1 państwa uczestniczącego Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności w związku z pracami dotyczącymi medycznego zespołu ratunkowego rescEU.
Tworzony obecnie zespół EMT rescEU ma stać się największym na świecie szpitalem polowym umożliwiającym modułowe, wysoce wyspecjalizowane reagowanie na sytuacje kryzysowe.
Komisja pracuje nad planem strategicznych możliwości reagowania na katastrofy chemiczne, biologiczne, radiologiczne i nuklearne (CBRN). Ludzie mogą być narażeni na działanie środków CBRN w wyniku niezamierzonych katastrof lub zamierzonych ataków.
Obecnie trwają prace nad możliwościami rescEU w zakresie odkażania, wykrywania, próbkowania, identyfikacji i monitorowania. Te pierwsze pozwolą zwiększyć zdolności UE związane z odkażaniem infrastruktury, pojazdów, budynków, krytycznego sprzętu i narażonych ludzi. Pozostałe będą przydatne podczas poszukiwań i reagowania na zdarzenia związane z zagrożeniem bezpieczeństwa.
Obydwa typy możliwości będą też wstępnie wdrażane przed ważnymi lub dużymi wydarzeniami publicznymi.
Gdy zasoby rescEU w zakresie wykrywania, próbkowania, identyfikacji i monitorowania będą dostępne, staną się kluczowym dodatkowym rozwiązaniem zwiększającym poziom przygotowania UE.
UE założyła strategiczne rezerwy umożliwiające szybsze reagowanie na potrzeby wynikające z sytuacji kryzysowych związanych ze zdrowiem i CBRN, takich jak pandemia COVID-19 lub wywołane przez człowieka katastrofy na dużą skalę. Rezerwy umożliwiają szybkie dostarczenie różnych materiałów, w tym środków medycznych, sprzętu medycznego, sprzętu umożliwiającego reagowanie na zagrożenia związane z CBRN oraz środków ochrony osobistej.
Obecnie, częściowo we współpracy z Urzędem ds. Gotowości i Reagowania na Stany Zagrożenia Zdrowia (HERA), 16 różnych europejskich państw członkowskich pracuje nad ustanowieniem 22 rezerw rescEU – 12 spośród nich już działa.
Dostęp do tymczasowych schronień pomaga zapewnić bezpieczne miejsce do życia osobom poszkodowanym w wyniku katastrofy lub sytuacji awaryjnej.
W ramach rescEU utworzone zostały wysokiej jakości schronienia tymczasowe, takie jak budynki z lekkich prefabrykatów, kontenery mieszkalne i namioty ratunkowe.
Oprócz schronień dostępne są też inne obiekty, takie jak prysznice i toalety, kuchnie przemysłowe lub prywatne, pralnie i strefy wspólne; szczególną uwagę zwrócono na to, aby przestrzenie były bezpieczne dla dzieci i osób szczególnie narażonych.
Rezerwa związana ze schronieniami będzie obsługiwana przez 6 państw członkowskich i uczestniczących, a wchodzące w jej skład materiały będą magazynowane w strategicznych miejscach na całym kontynencie, aby umożliwić ich wykorzystanie w różnych otoczeniach i okolicznościach.
Rezerwa tymczasowych schronień została szybko zbudowana w 2022 roku, aby udzielić wsparcia ludziom poszkodowanym w wyniku wojny w Ukrainie. W 2023 wykorzystano ją do zapewnienia schronienia osobom, które straciły swoje miejsce zamieszkania podczas trzęsienia ziemi w Turcji. W skład rezerwy wchodzą budynki z lekkich prefabrykatów, namioty, łóżka oraz inne przedmioty przydatne dla osób nagle pozbawionych dachu nad głową.
Potrzeba umocnienia zasobów transportowych i logistycznych w ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności stała się jasna podczas wielu operacji UE związanych z ochroną ludności.
Na przykład z pandemią COVID-19 wiązały się wyzwania dotyczące transportu zasobów medycznych, szczepionek, personelu i pacjentów, w tym także sytuacje wysokiego ryzyka.
Te rezerwy, nad którymi prace nadal trwają, będą obejmować 2 samoloty do transportu ludzi, np. podczas ewakuacji i repatriacji, oraz – w razie potrzeby – towarów.
Znajdą się w nich też dedykowane zasoby do ewakuacji pacjentów.
Dostęp do energii elektrycznej jest jedną z podstawowych potrzeb niezależnie od sytuacji i zastosowania: jest niezbędny do zasilania schronień i kluczowej infrastruktury po katastrofie naturalnej czy konflikcie.
Aby zadbać o prawidłowe zaopatrzenie Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności na przyszłe potrzeby, UE utworzyła w ramach rezerw rescEU awaryjne zasoby do dostarczania energii. Ich głównym zadaniem jest zapewnienie awaryjnego zasilania w różnych sytuacjach kryzysowych.
Rezerwy energetyczne rescEU składają się z tysięcy generatorów różnej wielkości. Dostępne są zarówno małe generatory przeznaczone do zasilania jednego domu mieszkalnego, jak i znacznie większe modele odpowiednie do podtrzymywania działania budynków użyteczności publicznej i kluczowych obiektów, takich jak szpitale i centralne punkty grzewcze.
W kontekście rosyjskiej wojny z Ukrainą w ramach rescEU do Ukrainy wysłano tysiące generatorów, dzięki którym np. szpitale mogą kontynuować podstawową działalność.
Fakty i liczby
rescEU to dodatkowy poziom ochrony obywateli w Europie, zintegrowany z Unijnym Mechanizmem Ochrony Ludności.
rescEU poprawia gotowość Europy na wypadek katastrof.
Reaguje na apele o pomoc w Europie i poza nią dzięki zasobom takim jak:
- zasoby do gaszenia pożarów lasów
- zasoby medyczne
- zasoby związane z kryzysami chemicznymi, biologicznymi, radiologicznymi i jądrowymi (CBRN)
- strategiczne rezerwy materiałów medycznych i CBRN
- mobilne schronienia
- transport w sytuacjach kryzysowych
- dostawy energii elektrycznej
Rezerwy rescEU, w tym ich zakup, obsługa i utrzymywanie, są w 100% finansowane ze środków UE.
Ostatnia aktualizacja: 14/05/2024